| |
| |
Gedichten van JORGE LEÓNIDAS ESCUDERO
vertaald door Fa Claes
Jorge Leónidas Escudero werd in 1920 in San Juan (Argentinië) geboren. Zijn landbouwstudies gaf hij op om mijnbouw te gaan studeren. Gedurende jaren
zocht hij naar goud en edele metalen in de bergen van zijn provincie. Hij begon pas vanaf zijn vijftigste te publiceren. Zijn gedichten gaf hij uit in dagbladen
en tijdschriften. Vrij gauw werden zijn gedichten bekroond met verschillende prijzen en in heel wat bloemlezingen opgenomen. Een bloemlezing uit zijn
eigen werk verscheen in 1990 in Mexico, samengesteld door de bekende dichter, hoogleraar aan de universiteit van Guanajuato, Benjamín Valdivia. Hij
componeerde ook folkloristische liederen.
Van hem verschenen de verzenbundels: La raíz en la roca (eigen beheer, San Juan, 1970), Le dije y me dijo (Spae, San Juan, 1978), Piedra sensible (eigen
beheer, San Juan, 1984), Los grandes jugadores (eigen beheer, San Juan, 1987), Basamento cristalino (Filofalsía, Buenos Aires, 1989), Umbral de salida
(RundiNuskin, Buenos Aires, 1990), Elucidario (Fos-Epsilon, Buenos Aires, 1992), Jugado (Fos-Epsilon, Buenos Aires, 1993), Cantos del acechante (Fos-Epsilon, Buenos Aires,1995), Viaje a ir (Fos-Epsilon, Buenos Aires, 1996), Caballazo a la sombra (Tierra Firme, Buenos Aires, 1998), Aguaiten (Canto
Rodado, Mendoza, 2000), Senderear (Martín, San Juan, 2001)
|
|
|
|
RESTOS HUMANOS
Aquí han amado, aquí, en el fondo de este valle.
El Sinanthropus Calingastensis,
el que se defendía del olvido con un palo.
Aquí su metatarso, un solo diente,
calota corcho de alma desgraciada.
Aquí está el rudimento de su espera
en manos de los grillos,
el rompecabezas de su sombra jugado inútilmente.
Dejaba sus amigos en guitarras y cartas,
y andaba callejones pos la dicha
entrever lejos cuando
un mamut le puso la pata.
De su vida quedaron más que rosas grabadas
en piedras otoñales y una pizca en el viento
de susto,
pulgaradas de chamuyo en la fuente
y en la higuera dos nombres enlazados
que nadie puede leer.
De: Le dije y me dijo, 1978
LOQUITO DE AMOR
Establecía unos poemas largos,
grises y desmedidos,
una fantasmagórica manera
que le venía dada en la escritura.
En seguida le dijo que la amaba,
y ella entre ambos mucha tierra puso
hasta desvanecerse en humo.
Está dicho todo;
pero falta el motivo de una guitarra
que manejaba el hombre con cierta soltura
no exenta de un tic en el hombro
como diciendo ¿la vida?
He perdido bastante la memoria,
mas la viola cabía entre sus manos
como una olla de música.
Sorbía cucharaditas de estrellas
y regurgitaba azul.
Cayó en los rápidos mentales.
Imposibilitado de todo,
en un bote de cuero de sí mismo
derivó río abajo con los remos levantados.
Cantaba lejanísimo:
Yo soy el viudito de todas las mujeres,
me quiero casar y no hallo con quién.
Y las muchachas,
que lo veían pasar desde la orilla,
le contestaban por chiste:
Si siendo tan guapo no encuentras con quién,
elige a tu gusto que aquí tienes cien.
De: Le dije y me dijo, 1978
ELLOS
Sentados fría noche árbol desnudo
en altas ramas bajo lunar ceniza
se acurrucan.
Han metido cabeza bajo el ala,
otros pían,
se mueven prestamente haciéndome lugar
pero yo todavía no alcanzo
plumaje etéreo.
Ellos salieron del bar,
se soltaron de las barbas del tiempo,
cayeron en desuso.
Ahora habitan la noche.
Aperchados en el árbol se corren
dándome espacio.
Ya voy ya voy ya voy,
no crean que voy a quedarme aquí,
esperen tranquilos,
pago la cuenta y estoy con ustedes.
De: Le dije y me dijo, 1978
19
Este era un señor que fue al casino
por un whisky o dos, mirar mujeres,
jugar nunca, expresó;
pero a modo de broma ya está,
puso una ficha al 5 y se le dio
desgraciadamente.
De ahí para adelante es la historia de siempre.
Hasta abunda tanto el desengaño
que una noche fatal
el numerito aquel se le negó muchísimas veces.
Entonces ha salido apurado a la calle,
seco de solemnidad,
y dirigiéndose al parque elige un árbol,
prefiere no sé qué rama y fallece.
Sin duda que al árbol se le desprendió una lágrima;
pero allá en el casino, cuando se enteraron,
a nadie se le movió una hoja.
De: Los grandes jugadores, 1987
LA CASA GRANDE
Toda es gente formal en esta casa,
toda es gente de paz y así dormida
recibe sus visitas.
Todos tienen las manos enguantadas
con hueso puro, y cabellera untada;
todos con la mirada cavernosa
y la boca sumida.
Aquí está en olvidados floreritos
la marchitez de flores in memoriam,
olores desvahídos y podridos
en la penumbra de los corredores.
Los cipreses caminan callejones
yéndose para arriba entre sollozos,
tocan azul y tiemblan indecisos
sin contestar pregunta.
Y fotos de la gente en viejas modas;
y nombres en el bronce vanamente;
cada mujer callada en su anaquel
y cada hombre exento de amargura.
Que aunque esta puerta es puerta de salida
uno no se retira cuando entra
sino que queda a modo de semilla
vaya a saber de qué desolaciones.
De: Umbral de salida, 1990
POSIBLE EPITAFIO
Que la vida le soltó la mano
y cayó en lo que nadie ha visto.
Que la noche lo recibió indiferente.
Que los amigos mirándose unos a otros
menearon la cabeza diciendo ya está,
la ley es así.
Quien se mortificaba en buscar lo oculto
entró a allá iluminado con velas,
de brazos cruzados y encajado
en madera lustrada. El mundo
siguió andando como dice el tango.
¿Y en vida qué hizo? Hizo lo que pudo
pero murió oscuro,
murió en oscuro mientras golpeaba dos piedras
para sacar luz.
Hoy merece el recuerdo de algunos poquísimos
los que entienden que el suyo
fue un empecinado ejercicio para Ver.
De: Endeveras, 2004
ÚLTIMA APUESTA
Apártense, déjenme pasar,
vengo de estar existiendo y ya lo sé
voy a las palideces. Merezco
descanso pero antes
quiero mirar a atrás del horizonte
para no verme siempre aquí como árbol seco
donde no hay más que hablar.
No atajen, no digan que hay medicina buena,
dejen que me siente en el umbral
a ver pasar la última gente. Los pájaros
están escondiendo la cabeza bajo el ala.
Manden a alguien a comprar pan,
no digo de aquí sino de mañana
porque mi hambre última
es de lo que aún no he visto.
De: Senderear, 2001
TRAS LA LLAVE
¿Quién va? ¿Quién anda?
Díganme quién es y de dónde va a dónde
ese que ante mi puerta pasa a
ser feliz o a inmensamente
andar entre los que no aciertan una.
Pregunto e insisto porque anda ese hombre
con la lengua afuera por cansancio y sed
y yo corro igual ante espejismos. Buscamos
lo que jamás de los jamases, pero.
Esto es porque andamos
de modo picaflor en flores mientras
los gatos acechan. Miento,
no se trata de flores ni de gatos
sino de tantear piedras, ver si alguna
es la filosofal de toque para
cambiar nuestro mundo.
Y es mejor no decir más porque estamos
golpeando puertas del horizonte
con la cabeza y nos rebota, pelota,
sin que podamos agarrar la llave.
|
MENSELIJKE RESTEN
Hier hebben ze liefgehad, hier, in de diepte van deze vallei.
De Sinanthropus Calingastensis,
hij die zich met een stok tegen de vergetelheid verzette.
Hier zijn middenvoet, een enkele tand,
schedeldak kurk met onfortuinlijke ziel.
Hier ligt het rudiment van zijn hoop
in handen van de krekels,
de puzzel van zijn schaduw nutteloos gespeeld.
Hij liet zijn vrienden achter bij gitaren en kaarten
en ging langs smalle straatjes achter het geluk aan
vaag in de verte te zien toen
een mammoet zijn klauw op hem lei.
Van zijn leven bleven meer dan rozen op herfstige
stenen gegrift en in de wind een tikkeltje
schrik,
snuifjes grootspraak in de bron
en in de vijgenboom twee verstrengelde namen
die niemand kan lezen.
GEK VAN LIEFDE
Hij vestigde een paar lange gedichten,
grijs en overdreven,
een fantasmagorische manier
die in zijn geschriften belandde.
Dadelijk zei hij haar dat hij haar liefhad
en zij maakte zich uit de voeten, ver,
tot ze in rook oploste.
Alles is gezegd;
maar er ontbreekt het motief van een gitaar
die de man met zeker gemak hanteerde
niet ontdaan van een zenuwtrek in zijn schouder
alsof hij zei: het leven?
Ik heb behoorlijk mijn geheugen verloren,
maar de viool paste in zijn handen
gelijk een golf muziek.
Hij slurpte schepjes sterren
en braakte blauw.
Hij kwam in geestelijke stroomversnellingen terecht.
Op alle manieren gehandicapt
dreef hij stroomafwaarts met geheven riemen
in een leren boot van eigen huid.
Hij zong van heel ver weg:
Ik ben het weduwnaartje van alle vrouwen,
ik wil trouwen maar vind niet met wie.
En de meisjes
die vanaf de oever hem voorbij zagen varen
antwoordden voor de grap:
als je zo mooi bent en de ware niet vindt,
hier zijn er honderd, kies wie je zint.
ZIJ
Gezeten koude nacht naakte boom
op hoge takken onder maanas
hurken ze neer.
Hebben kop gestoken onder vleugel,
andere tsjilpen,
ze bewegen haastig om mij plaats te maken
maar ik heb nog geen etherische
vederdos bereikt.
Zij kwamen uit de bar,
bevrijdden zich van de restanten van de tijd,
vielen in onbruik.
Nu bewonen ze de nacht.
Gezeten op hun tak op de boom schuiven ze op
om mij plaats te geven.
ik ben weg ik ben weg ik ben weg,
denk niet dat ik hier ga blijven,
blijf rustig zitten,
ik betaal de rekening en ben bij u.
19
Dit was een meneer die naar het casino ging
voor een whisky of twee, om naar vrouwen te kijken,
spelen nooit, zei hij;
maar bij wijze van grap komt het ervan,
hij zette een fiche op de vijf en die kwam uit
jammer genoeg.
Van hieraf aan is het de geschiedenis van altijd.
Zelfs was de ontgoocheling zo rijkelijk
dat op een fatale nacht
het nummertje hem talloze keren in de steek liet.
Dan is hij opgebruikt de straat opgegaan,
stuurs van plechtstatigheid,
en terwijl hij naar het park gaat kiest hij een boom,
geeft de voorkeur aan ik weet niet welke tak en sterft.
Het is zeker dat de boom zich ontdeed van een traan;
maar ginder in het casino, toen ze het vernamen,
daar heeft geen blad bewogen, bij niemand.
HET GROTE HUIS
Allen zijn vormelijke mensen in dit huis,
allen zijn vreedzame mensen en zo in slaap
ontvangen ze hun bezoekers.
Allen hebben handen met handschoenen
van louter bot, en besmeerd haar;
allen met holle blik
en een verzonken mond.
Hier staat in vergeten vazen
de verleptheid van bloemen in memoriam,
vale en vergane geuren
in de schemer van de gangen.
De cipressen wandelen straatjes
al snikkend op weg naar boven,
raken het blauw en beven onbeslist
zonder vraag te beantwoorden.
En foto's van de mensen in oude mode;
en namen in het brons tevergeefs;
elke vrouw stilzwijgend op haar kastplank
en elke man ontdaan van bitterheid.
Want hoewel elke deur een uitgangsdeur is
wie binnenkomt gaat niet terug weg
maar hij blijft bij wijze van zaad
wie weet van wat voor verdrietigheden.
MOGELIJK GRAFSCHRIFT
Dat het leven zijn hand losliet
en dat hij viel in wat niemand zag.
Dat de nacht hem ontving, onverschillig.
Dat zijn vrienden die hem stonden aan te kijken
het hoofd schudden en zeiden het is zover,
zo is de wet.
Wie zich afbeulde om het ondoorgrondelijke te zoeken
ging ginder met kaarsen belicht binnen
met zijn armen gekruist en ingepast
in glanzend hout. De wereld
draaide voort zoals de tango zegt.
En wat deed hij in zijn leven? Hij deed wat hij kon
maar stierf onbekend,
hij stierf in het donker terwijl hij twee stenen liet ketsen
om licht te maken.
Vandaag verdient hij de gedachtenis van heel weinigen,
van hen die verstaan dat zijn taak bestond
in een halsstarrige oefening om te Zien.
LAATSTE WEDDENSCHAP
Gaat u uit de weg, laat u me door,
ik kom van te hebben bestaan en ik weet het al
ik ga naar de bleke toestanden. Ik verdien
rust, maar eerst
wil ik naar achter de horizont kijken
om me hier niet altijd als droge boom te zien
waar niets anders meer bestaat dan praten.
Loop niet weg, zeg niet dat er goede medicatie bestaat,
sta me toe dat ik op de drempel ga zitten
om de laatste mensen te zien langslopen. De vogels
zijn hun kop onder hun vleugel aan het steken.
Stuurt u iemand om brood te kopen,
ik zeg niet van hier maar van morgen
want mijn laatste honger
is van de soort die ik nog niet heb gezien.
ACHTER DE SLEUTEL
Wie is er? Wie daar?
Zeg me wie het is en vanwaar hij waar naar toe gaat
degene die voor mijn deur voorbijkomt om
gelukkig te zijn of om onafzienbaar
te lopen tussen hen die niets bereiken.
Ik vraag en dring aan omdat deze man met zijn
tong uit zijn mond loopt van vermoeidheid en dorst
en zo loop ik oog in oog met luchtspiegelingen. Wij zoeken
datgene wat nooit of nooit, maar.
Dat is waarom wij op de manier van
de kolibrie naar de bloemen gaan terwijl
de katten op de loer liggen. Ik lieg,
het gaat niet om bloemen of katten
maar om het testen van stenen, zien of niet een ervan
de steen der wijzen is geëigend om
de wereld te veranderen.
En het is beter niet méér te zeggen want we zijn
met ons hoofd tegen deuren van de horizont
aan het slaan en het botst weer, keer op keer,
zonder dat we de sleutel te pakken kunnen krijgen.
|
|
Terug naar Index
|